En Rodage PL17++

En Rodage PL17++

En Rodage’ een PL17++

 

 

Een 954 cc Panhard flat twin motor is op zich geen nieuws. Al begin 1960 bouwde DB een ‘Super Rallye’ versie van de HBR 5, waarvoor als optie een 954 cc versie van de Panhard motor werd aangeboden. Deze motor leverde 72 PK bij 6000 omw/min en daarmee werd een snelheid van 175 km/u bereikt. Maar een 954 cc motor in een PL17, dat is andere koek en voor zover bekend nog nergens vertoond!

Peter Drijver droomde al langer van een dergelijk concept en in het verleden had hij al eens een opgeboord carter plus opgeboorde cilinders, grotere zuigers en bijbehorende zuigerpennen gekocht van iemand die zijn D.B had willen op pimpen, maar die daar nooit aan was toegekomen. Ook werden toen allerlei gegevens opgediept, zoals de passing van de bussen in het blok en –belangrijker nog– de passing van de bussen in de gietstukken van de cylinders. Maar daar bleef het toen bij.

 

Toen ook Pierre Peters begon te denken aan een 950 cc motor voor zijn CD, werden Peter Drijvers plannen weer opgerakeld. Een aanbod van Aprotech van een kit van nieuwe cilinders, zuigers en zuigerveren om de 848 cc motor om te bouwen naar 954 cc, gaf de doorslag. Zij besloten beiden de uitdaging aan te gaan en drie ombouwsets werden besteld.

Jelle Bethlehem tekende uiteindelijk voor de realisatie, hij maakte drie motoren: één voor Pierre, één voor Peter Drijver en één voor hemzelf.

De motor van Peter kreeg naast grotere zuigers/ cilinders,

  • een aangepast oliecircuit; 
  • een oliepomp met een grotere opbrengst;
  • een grotere carterinhoud door het monteren van een D.B extra carter;
  • een oliefilter;
  • een met twee draadeinden door het blok versterkt carter, (systeem Hampe);
  • moderne oliekeringen aan beide zijden van de krukas.

Peter haalde de motor al medio vorig jaar bij Jelle op, maar kwam er door tijdgebrek pas in december aan toe om de standaard PL17 Tigre motor van 1959 om te wisselen voor het nieuwe monster. Daarbij was enig aanpassingswerk nodig want de originele koelmantel zat de verplaatste oliepeilstok in de weg. Ook kreeg het externe oliefilter een andere plek omdat de aanvoer- en retour nu aan de bijrijderskant zitten. Bovendien werd de koppeling vervangen door een VW drukgroep met diafragmaveer. Het originele ‘druklager’ van grafiet werd vervangen door een echt druklager met een bronzen zadel.

Eind maart zat de motor er in en alles was afgewerkt, maar de motor draaide, ook zonder bougies, extreem zwaar rond. Dan is de vraag ‘Zou dat normaal zijn?’ Zijn wij misschien gewend aan veel lichter draaiende, bijna versleten, motoren? De startmotor kreeg het zaakje in elk geval maar moeizaam rond. Schoonmaak van de startmotor, die in 1985 voor het laatst een beurt had gehad, hielp een klein beetje.

Toen bleek dat het smeersysteem bij het vrij langzaam ronddraaien van de motor mooi op druk kwam werd de sprong gewaagd, de motor werd echt gestart.

Hij maakte een wat rauw geluid, maar toch eigenlijk niet verkeerd. Dus de straat op, kleine ritjes zonder de motor echt te belasten. Geen hoge toerentallen zodat de zuigers, zuigerveren en cilinderbussen goed op elkaar in kunnen lopen. Voorlopig wordt er niet harder gereden dan 85-90 km/u.‘Inrijden’ heet dat, vroeger een normale zaak, nu weet bijna geen automobilist meer wat dat is.

Er volgde een ritje naar Jelle (Den Haag-Alkmaar) en inmiddels heeft Peter er met de nieuwe motor 300 kilometer op zitten. De motor klinkt inmiddels smeuïger en start gemakkelijker en ook de aanvankelijke de olielekkages zijn opgelost. Het verschil met de vorige 850cc motor is groot, meer vermogen, maar ook de grotere trekkracht bij lagere toerentallen maken van de PL17 een hele andere auto. Als deze modificatie niet ten koste gaat van de betrouwbaarheid dan is het een mirakel waarom Panhard deze motor nooit in de 24 heeft geleverd!

Inmiddels zijn de kleppen opnieuw gesteld en is de auto klaar klaar voor de tweede fase van het inrijden. De bedoeling was aanvankelijk om de PL17++ naar het RIPL in Zweden te gaan, maar of dat doorgaat…

Panhard Automobielclub Nederland

Afstellen carterontluchting van een 850cc Panhard

Afstellen carterontluchting van een 850cc Panhard

Afstellen carterontluchting 850 cc motor

 

Het afstellen van de carterontluchting is een lastige klus en niet alleen omdat het originele recept, met speciaal gereedschap, door het ontbreken van dat gereedschap onbruikbaar is.

Volgens het handboek PL17 zijn er twee afstellingen voor de carterontluchting, één voor motoren met het hulpcarter waarin maar één ontluchtingspoort zit (Dyna X, S5 motor) en één voor de overige motoren (met twee ontluchtingspoorten). Er zit een graad of dertig verschil tussen beide afstellingen! Hier wordt alleen de 850 cc motor behandeld.

 

 

Carterventilatie is, met name bij boxermotoren, noodzakelijk om te grote over- en onderdruk in het carter te vereffenen en zo olielekkage te beperken. Bij onze motoren gebeurd dat m.b.v. van de aandrijfas van de stroomverdeler die als een soort roterende afsluiter het carter iedere 90 en 270 graden naar de buitenlucht opent (via het pijpje vooraan ). Die holle as is daartoe voorzien van openingen (poorten) te zien op foto 2 bij de gele pijl, je kunt er dwars door de as heen kijken. De as past in een huis waarin eveneens, links en rechts t.o.v. de rijrichting poorten (sleuven) zijn aangebracht. Ze zijn te zien op foto 1, de over/onderdruk in het carter wordt via de holle as en deze sleuven met de buitenlucht vereffend.
In de kop van de as is voor de aandrijving van de verdeler een excentrische groef (op de foto bij de rode pijl) aangebracht.

Vóórdat we beginnen wordt het hulpcarter verwijderd en wordt de oliepomp geopend en het aandrijf tandwiel er uit genomen.Vervolgens:

  • De motor wordt getornd tot het BDP met de rechtercilinder op compressie en de linker op tuimelen. Dus met de op het vliegwiel ingeslagen markering ( vaak met wit geaccentueerd) midden in het venster.
  • De krukas wordt geblokkeerd.
  • De aandrijfas van de verdeler heeft in het verdikte gedeelte tegenover elkaar gelegen ontluchtingspoorten en in de kop een excentrische groef voor de aandrijving van de verdeler (op foto 2 gemerkt met respectievelijk en gele en een rode pijl).
  • De as wordt, met de ontluchtingspoorten in de rijrichting, op zijn plek gezet. Er zijn twee mogelijkheden en er is er maar één goed. De tekening hierboven laat zien welke van de twee de juiste is (let op de rode  excentrische gleuf).
  • Als de as goed gepositioneerd is, de as in die positie vergrendelen. Hoe, oorspronkelijk werd dat gedaan met een speciaal stukje gereedschap van Wilmonda, maar daar is niet aan te komen, dus improviseren. Onze penningmeester Siewert Pilon blokkeerde (bij een andere klus) de as met een stukje van zijn draadsnijset (onderste foto), het maakt niet uit hoe u het doet, als de as gedurende de verdere operatie maar niet kan draaien.
  • Nu gaan we onder de auto verder, we monteren de oliepomp weer.
  • De blokkeringen van krukas en de verdeleraandrijfas worden verwijderd en de klus is klaar.
  • Vergeet niet olie bij te vullen voordat u de motor start.

N.B. Wil de motor na afloop niet aanslaan, dan heeft u misschien toch de verdeleraandrijfas 180 graden verkeerd gemonteerd. Verwissel dan de bougiekabels op de verdelerkap, als dit helpt verder geen probleem u kunt gewoon gaan rijden.

———————————————————————————————————————————————

Marc Vehaegen uit België reageerde op mijn bovenstaande artikel. Hij vraagt zich af waarom we niet gewoon ons eigen tooltje (à la Wilmonda) maken. Hieronder geeft hij aanwijzingen hoe het te maken en zie je twee foto’s van zijn eigen exemplaar.

Voor de Nederlanders: een ‘vijsje’ is gewoon de Vlaamse versie van wat wij een schroefje noemen.

Deze tool is eenvoudig zelf te maken van hout, een blokje 80X30X15 en een spil van 18mm.
Zaag een gleufje net uit het center op de kop van de spil en lijm er een stukje bandijzer in.
Boor 2 gaten 6mm en 18mm op 5cm hartafstand
Zet de spil juist tegenover het blokje op een motor die op BDP staat voor je de motor demonteert.
lijm de spil vast en fixeer met een houtvijsje.

Martin Bonder maakte van RVS een nog mooier tooltje, je zou zeggen ‘Beter dan Wilmonda!’

 

 

 

Panhard Automobielclub Nederland

De Panhard/Daimler motor

De Panhard/Daimler motor

De eerste ‘Panhard’ motor

 

De allereerste jaren gebruikte Panhard een Daimler patent en en bouwde dus in feite Daimler motoren. Hieronder een beeld van een vroege versie van deze motor, nog uitgerust met een oppervlakte’carburateur’.

De tekening hieronder is van een latere datum, er is al sprake van een ‘echte’ carburateur.

 

 

Panhard Automobielclub Nederland

De Phénix motor

De Phénix motor

De Phénix motor en zijn toepassing

 

De eerste jaren gebruikte Panhard een Daimler motor met twee cilinders in V opstelling. Deze motor werd al snel opgevolgd door de, ook Daimler, Phénix motor, die je hieronder ziet. Deze had ook twee cilinders maar die stonden parallel naast elkaar. De motor werd in meerde versies (ook als vier cilinder) geleverd. Panhard ontwikkelde omstreeks 1900 al eigen motoren,  maar de Phénix bleef daarnaast tot 1902 in productie en gebruik.

 

In het jaar 1900 werden 645 voertuigen, voornamelijk kale chasis, met de hieronder genoemde typen Phénix motor geleverd. De M4 typen zijn viercilinders.

Panhard Automobielclub Nederland